Sinds vorige week is er sprake van een officiële epidemie van het RS-virus in Nederland. Dat meldt het RIVM op grond van de laatste cijfers¹. Het respiratoir syncytieel virus is een ziekte die de luchtwegen treft en die kan leiden tot bronchitis en longontsteking. De ziekte is met name gevaarlijk voor baby’s en zeer jonge kinderen. De zorgen om het RS-virus zijn er niet alleen in Nederland, maar ook in de rest van Europa en in de Verenigde Staten. Verschillende experts waarschuwen voor een drievoudige epidemie van RS-virus, corona en griep.
Het Europese Centrum voor Ziektepreventie (ECDC) signaleert dat in met name Frankrijk, Ierland, Spanje en Zweden het aantal RSV-besmettingen sterk stijgt en leidt tot drukte op kinderafdelingen in ziekenhuizen. ‘Met de aanhoudende impact van de COVID-19 pandemie en die van andere respiratoire pathogenen is het een uitdaging om te voorspellen hoe de winter zal verlopen’, meldt het ECDC in een verklaring in samenspraak met de Wereldgezondheidsorganisatie WHO².
Mocht het inderdaad leiden tot wat een ‘tripeldemie’ wordt genoemd, een drievoudige ziektegolf van COVID-19, RS-virus en griep, dan is dat niet alleen slecht nieuws voor kinderen maar ook voor volwassenen. Amerikaanse cijfers laten zien dat in een doorsnee jaar tot wel 120.000 volwassenen, merendeels ouderen, met RS-virus in het ziekenhuis belanden, en dat er tot wel 10.000 mensen aan de ziekte overlijden. Maar RS-virus staat vooral bekend als een grote bedreiging voor kinderen in hun eerste levensjaar. Normaliter veroorzaakt RS-virus weinig meer dan verkoudheidsverschijnselen, maar zuigelingen kunnen er longontsteking en broncheolitis door krijgen. Wereldwijd belanden er elk jaar ongeveer 3,6 miljoen kinderen in het ziekenhuis door RS-virus, en meer dan 100.000 kinderen sterven aan de ziekte. Zelfs in welvarende landen als Nederland belandt 1 op de 56 baby’s in het eerste levensjaar in het ziekenhuis dankzij het RS-virus. Hoogleraar prof. dr. Louis Bont van het UMC Utrecht openbaarde deze cijfers in een studie uit november 2022 die is gepubliceerd in The Lancet Respiratory Medicine³.
Elk jaar vindt er een piek in de RS-virus besmettingen plaats in de winter, en ziekenhuizen waren daarop voorbereid. De komst van COVID-19 heeft echter alles op zijn kop gezet. In de V.S. is momenteel het percentage zuigelingen dat met een RS-infectie in het ziekenhuis opgenomen moet worden zeven keer zo groot als in 2018. En ook in Nederland wordt de toegenomen druk ervaren. Voorheen kon het gebeuren dat Nederlandse RS-patiëntjes voor wie geen plek was op Nederlandse IC-afdelingen, in Duitsland of België opgenomen werden, omdat die landen hun piek in het aantal RSV-besmettingen later beleefden dan ons land. Maar dit jaar is het andersom: net nu de piekbelasting in Nederlandse ziekenhuizen in zicht komt verplaatst Duitsland juist patiëntjes naar ons land, omdat daar de capaciteit op kinder-IC’s niet meer toereikend is. Het lijkt erop dat de piek in het aantal RS-infecties nu in meerdere landen tegelijk plaatsvindt. Omdat we nu ook op het hoogtepunt van het griepseizoen zitten kunnen de komende weken dus best nijpend worden in diverse Europese landen.
Waarom het RS-virus zo hevig toeslaat is onderwerp van speculatie en onderzoek. Een theorie is dat de coronamaatregelen, zoals isolatie en social distancing, de normale RSV-transmissie hebben geblokkeerd. Dat resulteerde in twee ‘jaargangen’ van jonge kinderen die nooit blootgesteld zijn geweest aan het virus, en dus geen enkele afweer hebben opgebouwd. Nu de coronamaatregelen zijn opgeheven zijn er opeens veel meer potentiele slachtoffertjes voor het virus.
Intussen zijn er wel bemoedigende berichten van het farmaciefront. Niet alleen zijn er geneesmiddelen in ontwikkeling, en bevinden zich er diverse in de testfase, maar het eerste geneesmiddel, nirsevimab, is onlangs goedgekeurd door de EU. Ook is op 4 november een eerste vaccin goedgekeurd om aan baby’s gegeven te worden. Farmaceut Pfizer is al ver gevorderd in de ontwikkeling van een vaccin, dat toegediend wordt aan zwangere vrouwen, en dat volgens de fabrikant 69% bescherming tegen het virus biedt gedurende de eerste 6 maanden van het leven van haar baby.
Respiratoir Syncytieel virus is een veel voorkomend en zeer besmettelijk seizoensgebonden virus dat bijna alle baby’s en jonge kinderen infecteert, maar doorgaans zijn de symptomen niet ernstiger dan een verkoudheid. Jaarlijks belanden er in Nederland 150 tot 200 baby’s door RS-virus op de intensive care. Van alle gezonde baby’s binnen Europa wordt jaarlijks 2 procent opgenomen in het ziekenhuis. Wereldwijd zijn er ongeveer 33 miljoen baby’s met acute lagere luchtweginfecties die leiden tot meer dan drie miljoen ziekenhuisopnames. Bovendien is RS-virus mondiaal gezien de tweede doodsoorzaak bij zuigelingen, na malaria.
Referenties
1: Stand van zaken rond RS-virus in Nederland op website RIVM.
Naar boven
