Het is bekend dat luchtvervuiling bijdraagt aan verslechtering van de symptomen bij mensen met een chronische obstructieve longziekte (COPD), en met name bij patiënten die ook zwaarlijvig zijn. Daarnaast is bekend dat COPD-patiënten bovengemiddeld vaak last hebben van slaapproblemen. Er was echter nog nooit goed onderzocht hoe het verband tussen luchtvervuiling, obesitas en slaapproblemen bij COPD-patiënten exact ligt. Een recente studie door wetenschappers van de Johns Hopkins universiteit in Baltimore (V.S.) heeft geprobeerd daar verandering in te brengen. De studie is gepubliceerd in medisch vaktijdschrift Chronic Obstructive Pulmonary Diseases.
Mensen met COPD hebben vaak slaapproblemen die worden toegeschreven aan slaapapneu, hypoxie en de behandeling met bronchodilatoren. Of luchtvervuiling aan die slaapproblemen bijdraagt was echter nooit diepgaand onderzocht. Uit een aantal studies in de algemene bevolking komt wel naar voren dat een slechte slaapkwaliteit vaker voorkomt bij mensen die in een gebied met slechte luchtkwaliteit wonen.
Onderzoekers van de Johns Hopkins universiteit in Baltimore hebben 1.308 COPD-patiënten (allemaal rokers en voormalige rokers) onderzocht. De mediane leeftijd was 65,8 jaar, en 42% van hen was vrouw. De onderzoekers hebben gemeten hoe veel fijnstof (met deeltjes –‘particle matter’- kleiner dan 2,5 micrometer doorsnede, PM2,5) en ozon zich in hun woonplaats in de atmosfeer bevindt. Vervolgens werd de slaapkwaliteit van de studiedeelnemers geclassificeerd aan de hand van de Pittsburg Sleep Quality Index (PSQI). Door middel van regressiemodellen werd de correlatie tussen de concentratie PM2,5 na 1 jaar en de ozonconcentratie en de PSQI-score gemeten. Bovendien werd het effect van obesitas op die correlatie geëvalueerd. De mediane PSQI-score bij inclusie was 6. 51,3% van de deelnemers had een score 5 of hoger, wat correleert met een slechte slaapkwaliteit.
De mediane blootstelling aan fijnstof PM2,5 na 1 jaar was 8,8 µg/m³ en de mediane ozonconcentratie was 10,5 ppb. Elke stijging van de hoeveelheid PM2,5 na 1 jaar met 10 µg/m³ correleerde met een stijging van de PSQI-score met 2,1 punten. Een hoge BMI, het vrouwelijke geslacht en roken zijn verergerende factoren.
Bij elke stijging met 10 µg/m³ steeg de PSQI-score met 4 punten bij patiënten met obesitas en met 3,4 punten bij patiënten met overgewicht. Dit effect blijkt sterker te zijn bij vrouwen dan bij mannen. Een stijging van de hoeveelheid PM2,5 met 10 µg/m³ correleerde met een stijging van de PSQI-score met 7,3 punten bij vrouwen en 3,4 punten bij mannen.
Dat was niet zo bij de patiënten met een normaal gewicht. Er is evenmin een correlatie vastgesteld tussen de ozonconcentratie na 1 jaar en de evolutie van de PSQI-score. Bij analyse van de resultaten volgens het rookgedrag was de OR van de correlatie tussen de hoeveelheid PM2,5 en een slechte slaapkwaliteit 6-maal hoger bij rokers dan bij ex-rokers. Stoppen met roken maakt volgens de onderzoekers dus wel degelijk een groot verschil.
De studie leert dat blootstelling aan PM2,5 correleert met een hogere PSQI-score, wat synoniem is met een slechte slaap, maar blootstelling aan ozon niet. Obesitas en het rookgedrag hebben invloed op die correlatie. De effecten van luchtvervuiling zijn meer uitgesproken bij mensen met overgewicht of obesitas dan bij mensen met een normaal gewicht en rokers zijn er gevoeliger voor dan ex-rokers.
De auteurs opperen enkele hypotheses om dit te verklaren. Mogelijk zorgt afzetting van het fijnstof in de longen ontstekingen van de longblaasjes en verergert zo de al bestaande problemen. Volgens de auteurs zijn lichaamsgewicht en blootstelling aan fijnstof risicofactoren, waar iets tegen kan worden gedaan. Aanpak van deze twee risicofactoren zijn aangewezen manieren om de kwaliteit van de slaap bij COPD-patiënten te verbeteren.
Referentie
Naar boven
